Informatie:

Projectleider:   N.Brouwer

Faculteit:    Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica

Looptijd:     1 september 2012 – 31 december 2013

Beschrijving van het project 

Het gebruik van ICT binnen het onderwijs speelt een belangrijke rol bij het verhogen van de kwaliteit van het leerproces, het verbreden van het onderwijsaanbod, het verrijken van de onderwijsmethodes en het maakt het onderwijs meer eigentijds. Met het groeiende aantal FNWI-studenten kan ICT tevens oplossingen bieden om de kwaliteit op peil te houden en zelfs te verbeteren en het studiesucces te verhogen zonder extra docenten in te zetten. Dat vraagt wel van de docenten diverse kennis en vaardigheden over de relaties tussen ICT, didactiek en vakinhoud, en over toepassing ervan in de onderwijspraktijk.

Het samenspel van drie verschillende kennisdomeinen: kennis van ICT (technological knowledge), didactische kennis (pedagogical knowledge) en vakkennis (content knowledge) is beschreven in TPACK model van Mishra en Koehler (2006). (Schema 1). Daarnaast vindt leren altijd plaats in een specifieke context, met een specifieke studentenpopulatie en specifieke omstandigheden in de organisatie. Het samenspel van inhoud, didactiek en onderwijs technologie in een specifiek onderwijscontext maakt elke onderwijssituatie uniek. De context is in het TPACK model (Schema 1) gesymboliseerd met een omringende cirkel.  

Het doel van project STEEP is mogelijkheden te creëren en middelen te voorzien om didactisch verantwoord gebruik van ICT in het onderwijs te kunnen maken door docenten én ICT projecten, continu door te zetten en te intensiveren. Om dit te bereiken zijn de activiteiten van het STEEP project uiteen gezet in drie verschillende richtingen:

1- Inventariseren van onderwijskundige vraagstukken onder docenten die geschikt zijn om met ICT tools aangepakt te worden en deze in contact te brengen met bestaande succesvolle ICT toepassingen.In het kader van deze richting is een proces in gang gezet om tot een ICTO-FNWI Meerjarenplan voor onderwijsinnovatie met ICT bij de FNWI te komen. Het ICT en Onderwijsinnovatie Meerjarenplan van ICTO-FNWI maakt het vervolgens mogelijk om in de komende twee jaar inspanningen in deze richting voort te kunnen zetten. Het is de bedoeling dat daarna weer een nieuw meerjarenplan wordt gemaakt door ICTO-FNWI.

2-  Inrichten van een center of beter gezegd een milieu (het gaat niet om een fysieke locatie en ook niet om één virtueel plek) voor Inspiration, Development, Exploration & Assessment for the benefit of Learners of Science. Dit biedt een vertrouwde structuur aan zodat de projecten en particuliere docenten verantwoorde keuzes over ICT kunnen maken voor het onderwijs en dit continu te kunnen verbeteren. Om hieraan een concrete inhoud en vorm te geven werd voor het meerjarenplan per thema uitgewerkt in welke innovatie in de komende twee jaar het noodzakelijk is om te investeren. Vier werkgroepen, elk verbonden aan een thema van het meerjarenplan, hebben deze opdracht uitgevoerd. De bevindingen zijn opgenomen in het meerjarenplan.

3. Het vergroten van bekendheid van ICT toepassingen in het onderwijs en het stimuleren van de uitwisseling van kennis en ervaring tussen docenten onderling. In dit kader is een docenten onderwijsplatform Starfish opgezet dat de docenten die hun onderwijs met ICT willen verrijken zal ondersteunen. Starfish is vraag gestuurd en maakt het mogelijk om kennis en ervaringen te delen en zich op maat en just-in-time te kunnen blijven professionaliseren. Documenteren van "good practices", stellen van vragen en communicatie tussen de docenten onderling wordt hier mogelijk gemaakt. Op Starfish worden ook ICT en onderwijsinnovatieprojecten gedocumenteerd en inhoudelijk en in de tijd in verbanden gebracht. 

 Beschrijving van de projectresultaten

 1. Het ICTO-FNWI Meerjarenplan voor ICT en onderwijsinnovatie in de komende twee jaar.

Inhoudelijk is het plan onderverdeeld in vier thema’s, waarvan drie als pijlers worden gezien:

• Toetsen en toetsgestuurd leren (pijler)
• Afstandsonderwijs - zelfstandig leren (pijler)
• Learning Analytics – leerproces volgen (pijler)
• Onderwijslab

2. Ontwerp van Starfish informatiesysteem (schema 3), een kennisplatform dat voldoet aan de volgende eisen:

• Gebruiker gecentreerd en vraag-gestuurd.
• In eerste instantie bedoeld voor docenten die hun onderwijs willen vernieuwen en docenten die zich life long willen professionaliseren.
• Gebaseerd op het TPACK model. Starfish brengt kennis over onderwijstechnologie en hiervoor relevante didactiek bij elkaar en koppelt deze aan onderwijservaringen. Dat zijn in principe evidence based (good practices) in een inhoudelijke context van een vak of een opleiding. Dit is direct gekoppeld aan personen die hierover concreet benaderd kunnen worden met vragen. Daarbij kunnen innovatieprojecten gevonden worden die een ontwikkeling mogelijk hebben gemaakt of een bijdrage hebben geleverd.
• Het systeem laat zoeken vanuit verschillende invalshoeken van het TPACK model: vanuit pedagogische, technologische of vakinhoudelijke hoek. Ongeacht vanuit welke hoek een zoekvraag komt, is het zoekresultaat functioneel een geheel en worden aan de zoeker direct de lijnen gegeven om verder te kunnen exploreren en zich inspireren als hij/zij dat wil.

3. Het informatiesysteem Starfish is operationeel en te bereiken op het volgende adres:

http://starfish.innovatievooronderwijs.nl/. Het systeem is gehost op de ICTO-FNWI experimentele server.

4. Samenwerken met projecten Online Schakelen en SmartVoting

In 2012-2013 liepen bij de FNWI nog twee andere ICTOfonds projecten, Online Schakelen en SmartVoting. Voor deze twee projecten was vanuit project STEEP ondersteuning georganiseerd met het doel om professionalisering van de betrokken docenten te organiseren om te zien of dit goed werkt en zo ja, het te verduurzamen. Materiaal is geplaatst op Starfish.

5. Module Supervising students in distance learning

Een module voor moderatoren over begeleiden van studenten bij het online leren is ontwikkeld in samenwerking met Centrum voor Nascholing (CNA). De module bereidt moderatoren op hun rol in een digitale cursus zowel in asynchrone als in synchrone setting van een videoconferentie. De module is ontwikkeld in Blackboard.

 6. Evaluatie en effectmeting 

We hebben een enquête uitgezet over teachers’ beliefs and intentions voor de Online Schakelen trainingbijeenkomst met de bedoeling om na afloop een posttest te doen. Daar hebben we van afgezien omdat maar 2 docenten een pre-test hebben ingevuld en bovendien waren dat de docenten die niet bij de UvA werkten. Dit was een tegenvaller Het is de bedoeling om dit soort metingen nog op een andere moment te gaan doen. We hebben daar een methode voor ontwikkeld in SURF project MARCH^ET waarover drie artikelen zijn gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften.

Op basis van het gedrag van de docenten en hun stijgende motivatie voor dit project en het feit dat de modules door studenten goed waren geëvalueerd en een hoog rendement hadden kunnen we vaststellen dat er een positief effect is bereikt. 

Doelgroep

De doelgroep van dit project zijn docenten en de medewerkers in ICT en onderwijs­innovatieprojecten. 

(Onderwijskundige) meerwaarde van het project

Dit project is gebaseerd op het gedachtengoed van activerend onderwijs en op TPACK model voor onderwijsontwerpen en docentprofessionalisering. Het TPACK model geeft het kader voor didactisch verantwoorde inzet van ICT in het onderwijs. De “on the job” en “just-in-time” opzet van docentprofessionalisering bleek goed te werken (bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van vijf Online schakelen modules). 

Highlights van het project

Er zijn twee highlights van dit project. Het tot stand komen van het Meerjarenplan voor onderwijsinnovatie met ICT en van Starfish. 

Lessons learned van dit project

Het was een zoektocht om uiteindelijk aan Starfish te beginnen. We hebben naar diverse beschikbare platforms gekeken en geleerd dat UvA Communities niet als een docenten kennisplatform kunnen werken, zo als wij eerst in gedachten hadden. We hebben met WordPress een aantal experimenten gedaan. Ook WordPress voldeed niet aan de eisen voor het kennisplatform. We zijn aan de andere kant wel tevreden met WordPress voor de ICTO-FNWI blog. De zoektocht heeft ons tijd gekost en ook geld. Daarom heeft het project een vertraging opgelopen. 

Toekomst project

De kennisuitwisseling platform Starfish wordt aangeboden aan andere faculteiten bij de UvA en aan andere instellingen om deze te gebruiken en als partners in ontwikkeling op te treden als gewenst. Het is de bedoeling om een structuur (een business plan) te maken om te kunnen samenwerken. Op dit moment zijn al enkele instellingen hiervoor geïnteresseerd en maakt een Europees netwerk al gebruik van Starfish. We verwachten dat Starfish in de toekomst sterk zal groeien waarbij de ontwikkeling wordt o.a gefinancierd in de samenwerking van partners die een eigen scope op Starfish willen hebben. Stafish is en blijft open source.